Page 330 - indexf
P. 330
330 Қазақша-орысша политехникалық түсіндірме сөздік
Телефон (ерт. грек. τη λε – алыс және Телефон – устройство для передачи и
φωνή – дауыс, дыбыс) – алыстан ды- приёма звука (в основном – человече-
бысты қабылдауға және дыбыс беруге ской речи) на расстоянии
(негізінен– адам сөздерін) арналған
құрылғы
Тельфер (ағыл. telpher; ерт.-грек. τη Тельфер – подвесное грузоподъём-
λε – алыс + φέρω – апарамын) – электр ное устройство (таль) с электриче-
берілісті, ілініп тұратын жүк тасый- ским приводом
тын құрылғы (таль)
Температура (лат. temperatura Температура – физическая величи-
– әдеттегі күй, жағдай) – микрос- на, характеризующая кинетическую
копиялық жүйенің кішкентай бөлшек- энергию частиц макроскопической
терінің кинетикалық энергиясын си- системы;
паттайтын, физикалық шама; критическая температура – тем-
шегіне жеткен температура – пература, при достижении которой, в
белгілі бір шамаға жеткеннен кейін веществе происходит какое-либо су-
затта қандайда болмасын бір елеулі щественное измение
өзгеріске әкеліп соғатын температура
Температура градиенті – ауа Градиент температуры – вертикаль-
температурасының әр 100 м сайын тік ный или вертикальный термический
бағыттағы төмендеуінің тік немесе тік градиент падение температуры воз-
термиялық градиент (Vertical thermic духа на каждые 100 м в вертикальном
gradient) векторы направлении
Температуралық деформация – Температурная деформация – де-
температуралық ұлғаюдан туын- формация, вызванная тепловым рас-
дайтын деформация (εтемп=α·ΔТ, ширением (εтемп=α·ΔТ, где α – коэф-
формуладағы: α – сызықтық ұлғаюдың фициент линейного расширения, ΔТ
коэффициенті, ΔТ – температураның – изменение температуры при нагре-
өзгеруі) ве)
«Темір (металл) соғу» – керекті Ковка – высокотемпературная обра-
температураға (темірдің темпера- ботка различных металлов (железо,
туралық интервалы 1250–800°С, медь и её сплавы, титан, алюминий
мыс үшін 1000–650°С, титана үшін и его сплавы), нагретых до ковочной
1600–900°С, алюминидің қоспасы температуры (для железа температур-
үшін 480–400°С) дейін қыздырылған ный интервал 1250–800°С, для меди
металдарды (темір, мыс, және оның 1000–650°С, для титана 1600–900 °С,
қоспалары, титан, алюминий және для алюминиевых сплавов 480–400°С)
оның қоспалары) жоғары температу-
рада өңдеу
МАЗМ¦НЫ
