Page 126 - index

екі бағыты орын алады: 1) іскерлік тәртіптің белгілі бір әділетсіз
түрлерін шектеу немесе тыйым салу; 2) бәсекелестік нарықтық
құрылымды қалыптастыру.

Қазіргі уақытта таза монополия нарығын мемлекет тарапынан
реттеудің әлемдік тәжірибе тұрғысынан қалыптасқан бірнеше
тәсілдері бар, яғни монополиялық билікті қысқартудың негізгі
тәсілдері төмендегілер болып табылады:

1. Монополияға қарсы заңдар – фирмалардың қоғамға зардап
шектіретін монополиялық билікті көбейтуіне қарсы бағытталған
шаралар. Мұндай заңдылықтардың негізгі мақсаты – ірі фирмалардың
бірігуіне, бәсекелестікті әлсіретуге, монополияны орнатуға, яғни
олардың бірігуіне рұқсат бермеу арқылы құрылымдық салаларды
реттеу.

2. Табиғи монополияларды мемлекет тарапынан реттеу (тіке­
лей және жанама).

3. Мемлекеттік меншікті қалыптастыру, яғни жеке иеліктегі
табиғи монополияны реттеудің орнына, мемлекет өзі монополияны
иемденуші бола бастайды. Дегенмен, тәжірибе көрсеткендей, пайдаға
ұмтылу – фирманы кәсіби басқарудағы тіректі кепіл болып табылады.

Сонымен, монополиялық іс-әрекеттерді мемлекеттік реттеу
салалық ұсынысты ұлғайту мақсатында жүзеге асырылады және ол
монополиялық әрекеттерді жоюға бағытталған құқықтық нормалар,
монополияның нарықтық билікті жүзеге асыру мүмкіндіктерін
шектейтін экономикалық іс-шаралар сияқты әдістер арқылы
жүргізіледі.

Әдебиеттер тізімі

1. ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаевтың халыққа Жолдауы: «Қазақстан
жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ», 2014 ж. 17 қаңтар.

2. ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаевтың халыққа Жолдауы: «Қазақ­
стан-2050 стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси
бағыты», 2012 ж. 14 желтоқсан.

3. ҚР-ның Президенті Н. Ә. Назарбаевтың халыққа Жолдауы:
«Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының
басты бағыты», 2012 ж. 28 қаңтар.

4. Доғалов А. Н., Досмағанбетов Н. С. Микроэкономика: экономика­
лық мамандықтарға арналған оқулық / – 2-басылым, өңделген және
толықтырылған. – Астана: Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық
университеті, 2012. – 321 бет.

126

⇐ МАЗМҰНЫ