Page 121 - index

Олигополия нарығы моделінің түрлері:
1. Табиғи олигополия – ұзақ мерзімдік ең төменгі орташа
шығындармен барлық нарыққа өнімнің белгілі бір түрін бірнеше
фирмалардың сатуымен ерекшеленетін олигополияның бір түрі.
2. Таза (стандартталған) олигополия – біртекті (стандартты)
өнімді (мысалы, металл, шикі мұнай, т.б.) өндіруді жоспарлаған
бірнеше ірі фирмалардың нарықта әрекет етуін сипаттайтын
олигополия нарығының бір түрі.
3. Ерекшеленген (дифференциацияланған) олигополия –
нарыққа әртүрлі (ерекшеленген) өнімдерді (мысалы, автомобиль,
тұрмыстық техника, т.б.) бірнеше ірі фирмалардың шығарып сатуын
сипаттайтын олигополия нарығының бір түрі.
Олигополия нарығының негізгі ерекшеліктері:
1. Нарықта басым фирмалар болады, олардың саны көп емес;
2. Олигополиялық фирмалардың нарықтық үлестері көп болады,

сондықтан бағаға монополиялық билік жүргізе алады;
3. Осындай әрбір фирманың сұраныс қисығы төмен қарай

бағытталған болады;
4. Олигополиялық нарықтың басты сипаты – фирмалар бір-бірімен

тығыз байланыста және өзара тәуелділікте болады. Баға мен
өнім көлемін анықтағанда әрбір фирма өзінің бәсекелестерінің
ықтимал реакциясын ескеруге мәжбүр болады;
5. Салаға жаңа фирмалардың кіруіне айтарлықтай кедергілер
қойылады.
Жалпы өзара байланыстың салдары:
1) сұранысты бағалау қиындығы;
2) шекті түсімді анықтауға болмайды;
3) тепе-теңдік баға (P*) мен тепе-теңдік сату көлемін (Q*) анықтау
мүмкіндігі жоқ.
Нарық іс-әрекетінің осындай белгісіздігінен олигополия үлгісінің
көптігі туындайды, олар кооперативтік және кооперативтік емес іс-
әрекет модельдеріне бөлінеді.
Кооперативтік емес іс-әрекет – бұл әрбір жеке олигополист-
фирмалардың бәсекелестерінің ықтимал шешімдері мен реакцияларын
ескере отырып, баға мен өнім көлемі туралы мәселелерді өз бетінше
дербес шешуін сипаттайтын бірікпеген қимылдары.
Кооперативтік іс-әрекет – бұл саладағы олигополист-фирмалардың
біртұтас монополия құру мақсатымен баға, өнім көлемі және ықтимал
пайда туралы мәселелерді өзара бірігіп шешуін сипаттайтын

қимылдары.

121

⇐ МАЗМҰНЫ