Page 14 - index

адамдардың экономикалық іс-әрекеттерін танып білуге және барлық
уақытта экономикалық заңдардың мәнін түсінуге мүмкіндік береді.

Экономикалық теорияның пәні нені және қандай құбылыстарды
зерттейтіндігін түсіндірсе, оның зерттеу әдістері экономикалық
құбылыстарды қалай зерттейтіндігін түсіндіреді. Кез келген басқа
ғылымдар сияқты экономикалық теория қоршаған ортаны танып
білудің және зерттеудің жалпы және ерекше әдістерін қолданады.

Экономикалық теория әдістерінің алғашқы ғылыми әзірлемелері
ежелгі грек ғалымы Аристотельдің еңбектері арқылы танылды.
Ол экономикалық ғылымды танып білудің негізгі қағидаларын
қалыптастырды. Аристотельмен жасалған анализ, синтез, индукция,
дедукция, аналогия және басқа да таным әдістері бүгінгі күнге
дейін экономикалық құбылыстар мен үдерістерді талдауда кеңінен
қолданылып келеді. Әрине, бұл жерде экономикалық теория пәнінің
дамуы мен әрі қарай күрделенуі барысында оны танып білудің әдіс-
тәсілдері үнемі жетілдіріліп отырады. Экономикалық ғылымның
әдісі деп кең мағынада, біз экономикалық үдерістердің нақты
ақиқаттылығына жету жолдарының және экономикалық құбылыс­
тарды зерттеу құралдарының, айла-амалдарының жиынтығын
айтамыз.

Экономикалық теория адами, қоғамдық ғылым ретінде қоршаған
ортаны және өмір тіршілігін танып білудің көптеген әдістерін
қолданады.

Экономикалық теорияның жалпы әдістері:
1. Ғылыми абстракция – бұл зерттеліп отырған құбылыстардың
ең маңызды жақтарына және қасиеттеріне көңіл бөлу. Экономикалық
теорияның бұл әдісі заңдылықтарды құруда экономикалық құбылыс­
тарды жеңілдетіп көрсетеді.
2. Анализ – бұл зерттеліп отырған объектіні жекелеген бөліктерге
бөліп талдап көрсету. Мысалы, нарықтық сұраныстың қалыптасу
заңдылықтары оның анықтайтын әртүрлі факторлар – баға,
тұтынушылардың табысы, олардың талғамы және тағы басқаларын
зерттеуден тұруы мүмкін.
3. Синтез – бұл зерттеліп отырған объектінің жекелеген
элементтерін біртұтас жүйеге біріктіріп көрсету. Мысалы, нарықтық
сұранысты және оның қарқынын түсіну тек оның құрамына кіретін
жекелеген бөліктерін (баға, тұтынушылардың табысы және талғамы,
т.б.) қарастыру арқылы ғана мүмкін болады. Анализ бен синтез

экономикалық құбылыстарды танып білудің өзара байланысқан екі

жағын көрсетеді.

14

⇐ МАЗМҰНЫ