Page 328 - indexf

13-тарау

Теңiз қайраңындағы мұнай-ГАЗ
кен орындарын пайдалану

13.1 Мұнай ұңғымаларын меңгеру әдістері

Ұңғыманы меңгеру – ағымды шақыру және ондағы өнімді арттыру
үдерістерінің технологиялық кешені. Ол қабаттың мүмкіндіктеріне сәйкес
таңдалады. Ұңғыманы қабатқа өткізгеннен кейін қабатты ашу және шегендеу
ұңғысын перфорациялау, кейде оны қабатты екінші қайтара ашу деп те атайды,
ұңғыманы түп аймағы, әсіресе ашылған қабат үсті жұқа сазды известтен немесе
сазды қабықшамен ластанған болады.

Меңгеру мақсаты – коллекторлардың табиғи өткізгіштігі ұзындығы бойын-
ша, қабаттағы перфорацияланған арынның ашық бетіне дейін қалпына келтіру
және ұңғыма өнімін оның сәйкес потенциалды мүмкіндігінше алу.

Қабатты меңгеру әдістері қысым өте жоғары болғанда, яғни фонтандау-
ды күткен жағдайда және қысымы аз, яғни ашық фонтандау қаупі жоқ және
механикаландырылған әдіс қолданылатын болып екіге бөлінеді. Мұнай өндіру
тәжірибесінде көптеген ашық фонтанды ұңғымаларының ұзақ уақыт жануы,
оның себебі қабатты ашу және ұңғыманы меңгеру технологиясының бұзылу
салдарынан болады. Мұндай құбылыстар ұңғыманың істен шығуымен қоймай,
кен орынның өзінің өнімінің азаюына әкеліп соқтырады.

Ағым шақырудың негізгі алты әдісін атап айтуға болады:
- тартание
- поршеньдеу
- ұңғыма сұйығын алмастыру (тығыздығы жеңіліне)
- компрессорлы әдіс
- газды сұйық қоспаны айдау
- терең сораппен сору
Тартание – бұл ұңғымада сұйықты 16 мм жұқа арқанды лебедка көмегімен
желонка түсіру арқылы алу. Желонка 8 м ұзындықты құбырдан дайындалады,
оның төменінде штокты клапан бар, яғни шток белгілі бір жерге тірелгенде
клапан ашылады. Желонка диаметрі көбінесе шегендеу құбырының 0,7
диаметрінен аспайды. Желонканың жоғарысында арқанға бекітілген қысқыштар
қарастырылған желонканы бір түсіргенде сұйық көлемі 0,06 м3-тен аспайды.
Поршеньдеуде поршень немесе сваб диаметрі (25-37,5 мм) клапанды құбыр
күйінде болады. Құбырдың сыртқы бетінде серпімді резиналы манжеттер (3-4
мт) сымды қор арқылы ұсталған. Поршень сұйық бағанасына түсірілгенде

328

МАЗМ¦НЫ