Page 393 - index Bapaeva
P. 393
8-ҚОСЫМША
АДАМНЫҢ ТОПТАҒЫ ТҰЛҒААРАЛЫҚ МІНЕЗ-
ҚҰЛҚЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН ДИАГНОСТИКАЛАУ
ӘДІСТЕМЕСІ
Адамның қарым-қатынастағы мінез-құлық ерекшеліктерін
диагностикалау әдістемесі психологиялық әдебиетте
Q-сұраптау деген атауға ие. Бастапқыда бұл әдістемеде 1953
жылы субъектінің өзі және ортасы туралы түсініктерін зерттеу-
ге арналған В. Стефенсонмен ұсынылған топтастырудың белгілі
қағидасы қолданылған. Q-сұраптауда міндет сыналушының
қайсібір күйінің сәйкес келу дәрежесіне қарай топтардың нақты
санына тұлғаның ерекшеліктерінің немесе күйлерінің атаулары
жазылған үлестірмелерді зерттелушінің топтастыруынмен орын-
далады.
Кейінірек аталмыш әдістемелік тәсіл диагностикалық
әдістемелердің кең шеңберін құрастыру үшін қолданыла бастады.
Атап айтқанда, америкалық психологтар Д. Сток және Х. Телен
адамның әлеуметтік топтағы, топтық тұлғааралық қатынастар
жүйесіндегі мінез-құлық ерекшеліктерін баяндауға мүмкіндік
беретін сөйлемдердің тізімін құрастырады.
Әдістеме адамның шынайы топтағы мінез-құлқының
негізгі алты бетбұрысын анықтауға мүмкіндік береді. Олар
жиынтығында адамның әлеуметтік топтағы тұлғааралық
қатынастарды қалыптастыру және сақтау ерекшеліктерін, оның
топ мүшелерімен тәуелділік, көпшілдік, тәуелсіздік, тұйықтық,
«күресті» және «күрестен бас тартуды» қабылдау өзара
әрекеттестігін ұйымдастыру ерекшеліктерін сипаттайды.
Сұрақнама нұсқауы
«Адамның басқа адамдармен қарым-қатынасында кездесетін
әрқилы, кеңінен таралған мінез-құлқының ерекшеліктерін оқып
шығыыз». Егер Сіз қайсыбір пікірді сізді өзіңіз жайлы ойыңызға
сәйкес келгендігін байқасаңыз ол сипаттаманы жанына «+»
белгісін қойыңыз. Егер де сипаттама Сізді көзқарастарыңыз бен
түсініктерңізге қайшы келсе оның тұсына «–» белгісін қойыңыз.
Егер қайсыбір пікірге қатысты нақты ойыңызды білдіру қиынға
393
⇐ МАЗМҰНЫ
