Page 187 - index

арқылы интенсивті жолмен игеру әдістері бойынша алынатын төлем.
Бұл жерде тыңайтқыштар, жаңа құрал-жабдықтар, жоғары сұрыпты
тұқымдар, биотехнологияның дамыған әдістері қолданылады.

Кейбір жерлерге жеке меншік болғандықтан, олар тауар ретінде
сатыла алады. Жер сатылатын жағдайда оның бағасын анықтауға
тура келеді. Жердің бағасы жер рентасына және банктің пайыз
мөлшерлемесіне тәуелді болып табылады және ол рентаның пайызға
қатынасы ретінде анықталады:

Жердің бағасы (РN) =

жер рентасы (R) / пайыз мөлшерлемесі (i) × 100%.

Жердің бағасы жер рентасының капиталдандырылған құны болып
табылады. Өйткені жерді сатқаннан түскен табысты банкке салып
үстінен пайыз алу сол жерден алынатын жыл сайынғы рентаның
мөлшеріне сәйкес келуі тиіс. Олай болса, пайыз мөлшерлемесі жер
рентасының баламалы құны болып табылады. Мысалы, айталық,
жерден алынатын жыл сайынғы рентаның шамасы 2000 теңгеге тең,
ал пайыз мөлшерлемесі 10-ға тең. Онда жердің бағасы мынаған тең:

РN = 2000 теңге / 10 × 100% = 20 000 теңге.

Егерде, жерді сатқаннан түскен 20 000 теңгені берілген пайыз
деңгейінде банкке салсақ, онда жыл сайын рентаның көлеміне тең
табысты алып отыруға болады.

Сонымен, еңбек, капитал және жер сияқты өндіріс факторларын
пайдаланғаны үшін алынатын жалақы, пайыз және рента түріндегі
факторлық табыстың түрлері қалыптасып отырады. Өндіріс
факторлары нарықтарында фирмалар осы табыстарды олардың
иелеріне төлейді немесе олар шығындалады, ал үй шаруашылықтары
пайда көреді.

Әдебиеттер тізімі

1. ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаевтың халыққа Жолдауы: «Қазақстан
жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ», 2014 ж. 17 қаңтар.

2. ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаевтың халыққа Жолдауы:
«Қазақстан-2050 стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа
саяси бағыты», 2012 ж. 14 желтоқсан.

3. ҚР-ның Президенті Н. Ә. Назарбаевтың халыққа Жолдауы:
«Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының
басты бағыты», 2012 ж. 28 қаңтар.

187

⇐ МАЗМҰНЫ