Page 157 - indexf

0,70 м тереңдікке кіреді. Сонымен, вибросоқпалы әдісте ауыр фракциялардың
элементтері, соқпалыға қарағанда, көп жағдайда миграцияға бейім.

2. Құбырдың ішіндегі ендірілген жыныстар оны соққыш аспап,
вибробалғамен соққандықтан тығыздалады. Бұрғыланып шығарылған
жыныстың жалпы көлемінің, соқпалы әдістен вибросоқпалы әдіс 2,2 есе артық.
Бұл свайлық тиімділіктің пайдалылығын және жыныстың өлшемінің құрғақ
ұңғымада соқпалы бұрғылауда вибросоқпалыдан үлкенділігін дәлелдейді.
Мұндай тұжырымдама Д. Н. Башкатов, Б. И. Гуменский, М. С. Комаров, Б. М.
Ребрик зерттеулерінің нәтижесімен анықталады. Шегенделген мұнараны су-
дан тазартып бұрғылаудың тиімділігі шамалы, себебі тазаланғаннан кейін су
бұрандалы жалғастыру арқылы мұнараны толтырады да, түбінен қосылады.
Одан басқа, ұңғыда су деңгейімен салыстырғанда төмендеуі, гидростатикалық
қысымның төмендеп кетуін қалыптастырып, осының әрекетінен, сулы гори-
зонтты бұрғылағанда мұнараға оның жыныстары тығыздалып, оның башмагы-
нан төмен геологиялық мәліметтерді бұрмалайды. Құбырды теңізде жынысқа
соқпалы тәсілмен түсіргенде, құбырдан шыққан түп жыныстарының тығыздалуы
және сығымдалу өлшемі тек құбырды рейстік тереңдетуден ғана емес түсіру
жылдамдығымен байланысты болады. Экспериментте құбырдың мұнараларын
суланған алевралитке тездетіп түсіру теңіз түбінен 3,5-4,5 м биіктіктен лақтыру
арқылы тежелген лебедкада, ол лебедка тормызынан тежеледі, 0,02-0,03 м/с
жылдамдық түсіру қолданылады. Құбырды жылдам түсіргенде мұнараның
қозғалу жылдамдығы 1400 кг массалы болғанда 8-7 3-2 м/с кішірейген, ал
колоннаның массасы 400 кг 7-6м/c кемиді.

Керінді алу әдісіне қарай соқпалы бұрғылау әдісі: жалпылама соқпалы
түбімен, соқпалы-ұрмалы, жай соқпалы, сақиналы түбімен болып бөлінеді;

Жалпылама түбімен соқпалы бұрғылау жынысты қашаумен талқандап, же-
лонкамен талқандалған өнімді ажыратып, шлам түрінде жыныс үлгісін алу.

Шұқымалы бұрғылау әдісі бұрғылау құралы керн қабылдауышпен
ауырлатылған құбырды снарядпен жалғастырып, забойға едәуір биіктіктен
лақтырылады, стакан жынысқа батырылады, содан соң снарядты жоғары
шығарып, кернді стаканнан алады. Стаканның жынысқа батырылу деңгейі
рейсте забойда снарядтың соғу энергиясына байланысты. Осы әдіспен теңізде
ұңғыманы бұрғылағанда, стаканды жынысқа батыру үшін 0,1;0,2 г соққы
энергиясын жеткілікті алу қиын, себебі бұрғылау құралы сумен толы ұңғыда
қозғалады, қозғалысқа қарсы үлкен гидравликалық қарсылыққа кездеседі.
Сондықтан теңізде бұл әдісті пайдаланбайды.

Теңізде борпылдақ жынысты бұрғылуда соқпалы бұрғылаудың ұрмалы
әдісін пайдаланып керн түрінде жыныс түрінде алады. Кернді іріктеп алу,
кернқабылдағышқа, сақиналы башмакпен жабдықталған, жыныс талқандаушы
рөл атқаратын аспаппен соққы беріледі.

Кернді іріктеуде оның шегенделген мұнарадан ұрмалы кернқабылдағышпен
шығару тапталған топырақ қабаттарынан іріктелген керндермен бірдей.

157

МАЗМ¦НЫ