Page 313 - indexf

ұңғымақтардың өте тығыз торы кезінде, мұнайбергіштік өте жоғары болуы
мүмкін, бірақ әр ұңғымадан өндіру бірінші жағдайға қарағанда, көп мөлшерде
төмен болуы мүмкін. Бұл ұңғымаларды орналастыруының белгілі жүйесінде
кен орынды игерудің ең жақсы көрсеткiштерiн қамтамасыз ететiн L ұңғыма
аралық арақашықтықтың ұтымды мәнi болатынын бiлдiредi.

Бұл мәннің нақты анықтамасы күрделі және сандық модельдеу мен
оптималдаудың пәні болып табылады. Алайда ұңғымаларды орналастырудың
тиімділігін бағалау үшін келесі қарапайым әдісті қолдануға болады.
Өндірудің статистикалық талдануына сәйкес, мұнай бергіштіктің ұңғымалар
арақашықтығына L бағыныштылығы келесі түрде жазылуы мүмкін:

ER = ED · e-bL2 , (12.5)

мұнда b – қабат/сұйық қасиетіне және таңдалған ұңғымаларды орналастыру

жүйесіне байланысты коэффициент.

Меншікті өндірілетін қорды Sk ұңғымалар арақашықтығына L және мұнай
бергіштікке ER байланысты функция ретінде көрсетсек:

Sk ≈ aER L2 (12.6)

a параметрі өз кезегінде келесі түрде бағалануы мүмкін:

a ≈ h∅Soi (12.7)

Теңдеудің оң жағында қабаттың пайдалы мұнайқанығу қуаттылығының,
оның кеуектілігінің және қабат бөлігінің бастапқы мұнай қанығушылығының
(ол үшін бағалау жүргізіледі) орташа мәндері келтірілген.

Мұнайбергіштік коэффициентін ұңғыманың меншікті игерілу қорын (12.5)
және (12.6) қатынастарына сәйкес L-дің ортақ мәніне байланысты, Sk-ның ER-ге
байланысты графигін тұрғызуға болады, ол жердегі қос параметрдің де үлкен
мәндері өндірудің жоғары көрсеткіштерімен сәйкес келеді.

Атап өтетін жағдай, екі параметр де оптимальдаудың критериі ретінде
қолданылуы мүмкін: мұнайбергіштіктің мұнай бағасына көбейтіндісі толық
кірісті береді, ал Sk көлемінің мұнай бағасына көбейтіндісінің, капитал салы-
мы мен пайдалану шығындарына қатынасы, кіріс пен инвестиция қатынасын
көрсетеді.

Қорытындылай келе, Норвегия континенталды қайраңының кен
орындарының ұңғымааралық қашықтықтарының және меншікті игерілу
қорларының орташа мәндерін бағалаймыз. Норвегиялық мұнай директорының
мәліметтерінен, 2000 жылға дейін норвег континенталды қайраңындағы
игерілетін мұнай қорларының 44%-ға жуығы алынды. Осы кен орындардағы
ұңғымалар үшін орташа арақашықтықты шамамен, 600 м деп анықтап және

313

МАЗМ¦НЫ