Page 347 - indexf

гидроқорғағышқа протектор білігіндегі турбинка майы бар резиналы қапшық
ішінде кейбір артық қысым тудырады.

Компенсатор БЭҚ-ғы май көлемін реттеуге арналған құрылғы. Ол пай-
далану уақыты кезінде қозғалтқыштың едәуір қызуы әсерінен ұлғаяды.
Трансформатордың майы иілмелі жұқа элементке құйылады, ол өз кезегінде
ұлғая отырып, тұлғадағы тесік арқылы компенсатор тұлғасы мен май
толтырылған элемент арасында болатын ұңғылы сұйықты ығыстырады. БЭҚ-
тың салқындауы кезінде май сығылады және компенсаторға тесік арқылы енетін
ұңғымалы сұйықтың қысымы әсерінен иілмелі жұқа элементтен БЭҚ-ның
қуысына құйылады.

Басқару станциясы қондырғының жұмысын бақылау мен реттеуді,
коллектордағы қысымға байланысты оны автоматты қосу мен айыруды, қысқа
тұйықталу (замыкания) кезінде және қозғалтқышқа салмақ түскен кезде
сөндіруді, ұңғыны мезгіл-мезгіл пайдалану кезінде сұйықтың жиналуы мен со-
руын берілген мезгіл ішінде автоматты тұрақты ұстап тұруды, қондырғыны іске
қосуды және т.б. қамтамасыз етеді. БЭҚ жабдықтау жұмыс кернеуін (350-ден
2000 В, БЭҚ 125-138) реттейтін трансформаторлар арқылы жүзеге асады.

Ұңғыларды пайдалану үшін жабдықтарды таңдау
Есептің негізгі міндеті мынаған саяды, әрбір нақтылы ұңғы үшін оның си-
паттамасын ескере отырып, БОТЭСҚ-ның барлық тізбегін және сорапты түсіру
тереңдігін таңдайды. Есептің шешімі ЭЕМ-ның көмегімен кең көлемде есеп-
теу жұмыстарының орындалуына байланысты. Сондықтан ұңғы сұйығының
шығымы стандартты жағдайда (Qжсу) берілген кездегі есептің қысқартылған
варианттарының ішінен біреуінің ғана сызбасы мен принципін қарастырамыз
(П.Д. Ляпков ұсынған).
Алғашында қажетті алынған мәліметтерді белгілейді: ағын теңдеуін
таңдайды; ұңғыдан сорылып алынатын мұнайдың, судың, газдың және олардың
қоспаларының қасиеттерін анықтайды; пайдалану шеген құбыры тізбегінің
конструкциясын таңдайды. Сорапты түсіру тереңдігін Lһ кіру аузындағы βвх
мұнай-газды ағынның кұрамындағы шығынды газды ескере отырып, мето-
дика бойынша табады, методикамен ұқсас келетіні штангалі сораптың түсіру
тереңдігін анықтайды. Осыған арнап, белгілі шығым үшін ағын теңдеуі бойын-
ша анықталатын берілген түпқысымынан бастап, түптен төменнен жоғары қарай
адымдап шеген құбыр бойындағы ағын құрамындағы шығынды газдың және
қысымның таралу қисығын тұрғызады (13.12-сурет, 1 және 3 қисығы). Ағынның
құрамындағы шығынды газ ұсақ кесіндідегі газдың көлемді шығынының V, газ
бен сұйық қоспасының жалпы шығынына – q қатынасына тең және мына фор-
мула бойынша анықтайды:

b = V / (V + q)

347

МАЗМ¦НЫ