Page 391 - indexf

Мұздың мұздатылуы судың шайылуына кедергі болатын, сумен құйылған
ағаш немесе қар білікшеден жасалған қорғаныс бортын жасағаннан кейін
іске асырылады. Мұз аралдарының құрылысында тұрақталған теріс
температуралардың периоды шектелген фактор болып табылады. Мұздың
мұздатылуы еркін құйылыммен 25-50 м қалыңдықпен іске асырылады (50-
150 мм күніне), мұндай мұздатылу техникасымен белгілі уақыт аралығында,
аралдың жалпы қалыңдығын шектейді. Жасанды мұз массасы ауаға теңіз суын
себу әдістері де қолданылады. Бұл, әлдеқайда аралдардың құрылысын жылдам-
датады, алайда құрылған мұздық дене қатпаған теңіз суының бұрылыстарының
қиындығынан болатын төмен механикалық беріктікке ие болады, қазіргі
уақытта, мұз қатуының заманауи технологиясының өндірулерімен байланысты
зерттеулер жүргізіліп жатыр.

Мұндай сұлбалардың бірі әрбір мұздатылған қабатта жинақталатын
құбырлардан тұратын, суытқыш жүйелердің құруын қарастырады. Бұл құбырлар
мұздық аралдардың арматурасы болып жұмыс істейді және арал денесінде
мұздың қажет температурасын ұстап тұру үшін де қолданыла алады.

Мұз температурасының төмендеуі, әсіресе жазғы кезеңде, термосвай
қондырғысының есебінен жүреді.

Мұздық аралдардың құрылысы табиғи мұздан арамен кесілген блоктардан
тұруы мүмкін. Блоктардың өлшемі құрылыс технологиясына тәуелді болады,
бірақ бүкіл жағдайларда оны максималды мүмкін қолдану керек.

14.11-сурет. Мұзды аралдың құрылысының сұлбасы
а – мұзды-грунтты арал; б – мұзды арал; в, г – құрылыс этаптары

Аралдардың құрылысы келесі сұлбалар бойынша жүзеге асады (14.11-су-
рет). Табиғи мұздық алаңда небір аудан белгіленеді, ол ауданның периметрі
бойынша, саңылаулар бұрғыланып, металдық құбырлардан тұратын, топыраққа
(грунтқа) (1) бекітілетін, бағыттағыш қондырғылар түсіріледі. Периметрі бо-
йынша, кесу қондырғысынан (2) кейін мұздың нөлдік жүзуін қамтамасыз

391

МАЗМ¦НЫ