Page 133 - indexf

Бір қалыпты жағдайда

Pқ=Pr.c Pr.c=grвH

Бірақ та жер қыртысындағы тектоникалық күштердің гидростатикалық
және химиялық үдерістердің әсерінен өнімді қабаттың не шегіп, не көтеріліп
кету жағдайындағы қысымдарға ұқсамай қалады, яғни орналасу тереңдігіне
қарағанда не жоғары, не төмен қысымдарда болып қалады. Осы жағдайды си-
паттау үшін қабаттың қысымын аномальді коэффициенті деген түсініктеріне
енгізеді. Ол: гидростатикалық қысымға қабаттың қысымының қатынасын
көрсетеді:

kа=Pқ/grвH
мұндағы: Pқ=Па

Егер Ка=1-1,1 аралығында болса, онда қабаттық қысым бір қалыпты деп
есептеледі, ал, егер Ка<1 онда анмольдылығы жоғарылайды деп есептеледі.
Барлық жағдайда қабат қысымының аномальдылық коэффициенті 0<ka<kr.c ,
гидростатикалық қысымының индикаторынан кіші болады.

Жоғары артықша қысымның әсеріне тау жыныстардың жарықшақтар пай-
да болуы мүмкін. Осы жарықшақтар арқылы бұрғылау сұйығы қабаттарға сіңіп
кетеді. Мұндай қысымды гидрожарылу деп атайды. Кейде жыныстарда бір-
біріне жабық тұрған жарықшақтар болады. Ол да жоғары қысымның әсерінен
ашылып бұрғылау сұйығының жұтылуына алып келеді. Мұндай қысымды
жұтылу қысым деп атайды. Жұтылу қысымы мына формуламен анықталады:

Pж=(0.75-0.95) Prж

мұндағы: Prж – гидроэарфлу (су-ауа ағым) қысымы.

Prж=0,0082Н+0,66Pқ

мұндағы: Н – қабаттың жату тереңдігі .
Жұтылу қысымын бақылау үшін жұтылу индикаторы деген түсінік

кіргізілген.
Kж=Pж/grвH

мұндағы: Pж – жұтылу қысымы;
grвH – гидростатикалық қысымның жұту қысымы ұңғыдағы тәжірибе

өткізу арқылы анықталады.

133

МАЗМ¦НЫ