Page 103 - indexf

«Екінші тыныс алу» пайда болуы әрқашан жаттықтырылу

дәрежесімен байланысты емес. Кейбір жақсы жаттыққан спортшы-

лар ешқашан бұл күйді сезінбеген. Сонымен қатар жаттықтырылу

дәрежесі төмен спортшыларда субъективті сияқты «екінші тыныс

алудың» нақты себептері де объективті байқалған.
8-кесте

«Өлі нүкте» және «екінші тыныс алу» күйінің кейбір
объективті белгілері

Объективті белгілері «Өлі нүкте» «Екінші тыныс алу»

ТЖ жиі және тыныс жиілігі баяулайды

Тыныс алу салыстырмалы беткі және тыныс тереңдігі

тыныс алу артады

О2 пайдалану жоғарылайды төмендейді
жоғарылайды төмендейді
Дем шығарған жоғарылайды төмендейді

ауадағы СО2 бөліну

О2 вентиляциялық
эквиваленті

ЖЖЖ жоғарылайды төмендейді

Қандағы альвеолалық жоғарылайды төмендейді
ауадағы СО2 мөлшері төмен жоғарылайды

Қанның рН деңгейі

Тер бөліну жоғарылайды жоғарылайды

Тұрақты жұмыс қабілеттілік күйі

Үнемі аэробтық қуаттылықты жаттығуларды орындау
кезінде организм қызметінің тез өзгерістері жүретін кезеңнен (ба-
бына келу) соң А. Хилл тұрақты күй деп атаған кезең басталады.
Ол аз аэробтық қуаттылықты жаттығуларды орындау кезіндегі О2
пайдалану жылдамдығын анықтай отырып, жаттығудың басында
тез өсе бастаған О2 пайдалану жылдамдығының әрі қарай белгілі
бір деңгейде қалатынын және көптеген ондаған минуттар бойы
өзгеріссіз сақталатынын аңғарды. Аз қуаттылықты жаттығуларды
орындау кезінде тұрақты күй кезеңі барысында организмнің оттегіні
пайдалануы (оттектік сұраныс) және онымен қанағаттануы арасын-
да сандық сәйкестік бар. Сондықтан А. Хилл мұндай жаттығуларды
«шынайы» тұрақты күй жаттығуларына жатқызды. Оларды ұзақ
емес орындаудан кейінгі оттектік қарыздылық жұмыс басында пай-
да болған оттектік тапшылыққа ғана тең болады.

Неғұрлым қарқынды жүктемелерді, яғни орташа, субмаксималды
және максималдыға жуық аэробтық қуаттылықты жаттығулар орын-

103

⇐ МАЗМҰНЫ