Page 211 - indexf

тек бірдей абсолютті жүктемелер, яғни л/мин. айқындалатын
бірдей оттегі пайдалану жылдамдығы кезінде ЖЖЖ (екп/мин)
абсолютті көрсеткіштерін салыстырғанда ғана айқындалады.
Бұл айырмашылықтар салыстырмалы аэробтық жүктемелерге
тең, яғни жеке-дара «оттектік төбеден» (ОМП %) пайызбен
айқындалатын бірдей салыстырмалы оттегі пайдалану жылдамдығы
кезіндегі ЖЖЖ салыстырғанда күшті азаяды. Бұл жағдайды егер
бұлшық ет жұмысы кезіндегі нейроэндокриндік, соның ішінде
симпатикалық-адреналдық ықпал қарқындылығының ОМП % бо-
йынша анықталатын оттегі тасымалдау жүйесіне абсолюттік емес,
салыстырмалы жұмыс жүктемесіне пропорциялы екендігін ескерсе
түсінуге болады.

Жаттықтырылу деңгейі әртүрлі адамдарда жүктемеге пульстік
реакция айырмашылығы, егер тек жүктеме ғана емес, сонымен бірге
ЖЖЖ салыстырмалы мөлшерде айқындалса толығымен жоғалады.
Басқаша айтқанда, жаттықтырылу дәрежесі әртүрлі (ОМП әр түрлі)
адамдарда бірдей салыстырмалы аэробтық (ОМП % бірдей) жүктеме
кезінде салыстырмалы жұмыстық пульстік реакциясы (максималды
ЖЖЖ %-ы) орта есеппен бірдей болады.

Спорттық жүрек өлшемі, жұмыс тиімділігі және метаболизм.
Жүрек қызметінің (жүректің минуттық қан көлемінің) ұлғаюын
қамтамасыз ететін маңызды механизмдерге жүрек өлшемінің артуы
(дилятация), миокард жиырылғыштығының жоғарылауы, сонымен
қатар жүрек жұмысы тиімділігінің өсуі жататыны айтылып өткен бо-
латын. Барлық бұл механизмдер өзара байланысты.

«Үлкен (спорттық) жүрек». Төзімділіктің көрінуін талап ететін
спорт түрлері өкілдерінде басқа спорт түрлері өкілдері мен спорт-
пен шұғылданбайтын адамдарға қарағанда рентгенограммамен
анықталған жүректің жалпы көлемі орта есеппен айтарлықтай үлкен
болады.

Төзімді спортшыларда жүректің жалпы көлемі 1000 см³-ден
(максималды 1700 см³-ге дейін) асады, ал басқа спортшылар-
да жаттықпаған адамдарға қарағанда біраз жоғары, 800 см³-ге
жуық болады. Жүректің жалпы көлемінің дене салмағына қатысы,
яғни жүректің салыстырмалы көлемі бойынша тағы да үлкен
айырмашылықтар айқындалады. Төзімділікке жаттығатын спорт-
шыларда жүректің салыстырмалы көлемі орта есеппен, 15 см³/кг-
ға (максималды 20 см³/кг-ға дейін) тең, ал жаттықпаған адамдарда

211

⇐ МАЗМҰНЫ