Page 147 - index

13-жұмыс

Тақырыбы: Кроссинговерге генетикалық талдау. Генетика-
лық карталар құрастыру.

Мақсаты: Үш геннің тіркескендігін дәлелдеу олардың арасын-
дағы кроссинговер мөлшерін анықтау. Үш ген бойынша генетика-
лық картаның бір бөлімін құрастыру.

Құрал-жабдықтар: 1. Тамақтық ортасы бар стакандар.
2. Дрозофила шыбынының қалыпты және мутантты түрлері.
3. Эфир, құстың қанаты, микроскоп.
Тапсырмалар:
Бұл жұмысты орындау үшін студенттер топқа бөлінеді.
Бірінші топ. Көздің түсі мен дене түсінің тұқым қуалауын тал-
дайды.
Екінші топ. Көздің қызыл түсі мен қанаттарының пішіндерінің
тұқым қуалауын талдайды.
Үшінші топ. Дрозофила денесінің түсі мен қанаттары пішіндері-
нің тұқым қуалауын талдайды.
Тапсырмаларға түсініктеме:
Кроссинговер. Табиғатта толық емес тіркесу гендердің бірге тұ-
қым қуалау сипатына байланысты кейде жиі, кейде сирек көрініп
отырады. Т. Морган гомологтық хромосомалар жұбында гендер
үнемі алмасып отыратындығын көрсетті. Мысалы, денесінің түсі
сұр, жетілмеген қанатты дрозофила шыбынының аналығын, дене-
сінің түсі қара, жетілмеген қанаттығымен будандастырғанда, ұрпақ-
тарында белгілердің фенотип бойынша ажырауы (19-сурет) қаты-
наста болады.
Кроссинговер болған жағдайда белгілердің ажырау сипаты

Сұр дене Сұр дене Қара дене Қара дене

Жетілген Жетілмеген Жетілген Жетілмеген
қанат қанат қанат қанат

41,5% 8,5 % 8,5 % 41,5%

Бұлай болу себебі, тиісті гендері бар гомологтық хромосомалар-
дағы сәйкес бөліктердің алмасу үдерісі хромосомалардың айқасуы
немесе кроссинговер деп аталады. Осы құбылыстың нәтижесінде
гомологтық хромосоманың біреуінде орналасқан ген басқа хромо-
сомаға өтіп, гендердің басқа үйлесуі түзіліп, жаңа белгілер пайда

147

⇐ МАЗМҰНЫ