Page 248 - index Bapaeva

да, олардың бойының өсуіне деген көзқарастары арта түседі.
Белі төменге түсіп, иықтары кеңейіп, қыздардың бөксе жағы
ауқымданып, барлық дене тұлғасы көбірек жетілген қалыпқа ие
болады. Аяқ-қол бұлшық еттері және бұлшық ет салмағы дами
бастайды, сондықтан аяқ және қолдың ұзындығы пропорционал-
ды емес сияқты көрінбейді. Бойдың өсуі аяқталған сәтте дене про-
порциясы тағы да теңесіп балансқа түсе бастайды.

Дәстүрлі мәдени ортасы, яғни кіршіксіз сыртқы бейнесі мен
дене бітімі жасөспірім үшін өте маңызды.

Ереже бойынша, қыздар мен ұл балалар дене тұлғасының ор-
таша болғанын қалайды. Толық және аласа бойлы құрдастары
сияқты ұзын және сүйегі ірі жасөспірімдердің де өздеріне көңілі
толмайды. Әсіресе, эндоморфты конституциялы қыздар қиындық
көреді, көбінесе батыс мәдениетінде сұңғақ бойлы, сұлу және
пропорционалды әйелдердің тұлғасына орасан зор мән береді.

Ер адамдарды тексеру барысында орташа дене тұлғасы
мен сыртқы сымбатының болуы әлеуметтік маңыздылығын
дәлелдейді. Ұзын бойлы, ірі денелі ер адамдар, аласа бойлы ер
адамдарға қарағанда, әлдеқайда сымбатты, сұлу болып саналады.
Конституциясы мезоморфты және бұлшық еттері дамыған ер адам-
дарды, дене тұлғасы басқа типке жататын ер адамдарға қарағанда,
мезоморфты жігіттерді әлеумет, қоғам жеңіл қабылдайды. Сту-
дент жасындағы жастардың, соның ішінде конституциясы эндо-
морфты және эктоморфты жастарға қарағанда, дене құрылысы
атлетикалық жас жігіттер, қоршаған адамдардың өзіне деген
қарым-қатынас ынта оптимизммен қарайды. Өзін сымбатты
да, сұлу деп есептейтін жасөспірімдерден жалғыздықты жиі
сезінетіні байқалады.

Эксперименттік тестің стереотиптік болжауларында
жасөспірімдердің сыртқы келбетінің үш тобына жататын консти-
туциясы әртүрлі типтегі ер адамдардың көптеген фото бейнелері
көрсетіледі. Жасөспірімдер олардың әрқайсысының жеке
тұлғалық сапаларын бағалаулары керек еді. Жеткіншек жастың
барлық үш тобына жүргізген сынақтардан мезоморфты тұлғалы
тип социалдық-ұнамды тұлғалық сапаларымен байланысты бола-
ды.

Эндоморфты және эктоморфты типтер көпшілік жағдайда
жеке тұлғаның жағымсыз жақтарымен қатысты. «Аты әйгілі

248

⇐ МАЗМҰНЫ